مجله
مراقبت از پوست برای مبتلایان لوپوس (با تمرکز بر حساسیت به نور)
اگر لوپوس دارید، نور فرابنفش (UV) و حتی بخشی از نور مرئی میتواند باعث تشدید ضایعات پوستی و فِلِیرهای سیستمیک شود. تخمین زده میشود ۴۰ تا ۷۰٪ مبتلایان به لوپوس نسبت به نور حساس باشند؛ این حساسیت هم در فضای باز و هم زیر نورهای مصنوعی (فلورسنت/هالوژن) دیده میشود. مهم است بدانید که پرتو UVA از شیشه پنجره عبور میکند و بازتاب از آب، شن و برف هم شدت مواجهه را بالا میبرد.
سه اصل طلایی «فوتوپروتکشن»: پرهیز + پوشش + ضدآفتاب
1) پرهیز (کاهش زمان و شدت مواجهه)
- برنامه بیرونرفتن را خارج از اوج تابش تنظیم کنید: تقریباً ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر شدیدترین زمان UVB است. ابر و سایه محافظت کامل نیستند و بازتاب سطوح محیطی را دستکم نگیرید.
- نور داخل ساختمان هم مهم است: برخی لامپهای فلورسنت/هالوژن UVA ساطع میکنند. استفاده از شیلد پلاستیکی روی این لامپها و انتخاب منابع نوری با UV کم کمککننده است.
- پشت شیشه/ماشین هم بیخطر نیست؛ برای پنجرهها از فیلمهای فیلترکننده UV کمک بگیرید.
2) پوشش (اولویت پیشگیری فیزیکی)
- لباسهای آستینبلند و کلاه لبهدار پهن (ترجیحاً دور تا دور) استفاده کنید. به برچسب UPF دقت کنید: UPF 30–49 خوب و UPF 50+ عالی است. لباس خیس حفاظت کمتری دارد.
- عینک UV400 برای محافظت از پلک و اطراف چشم فراموش نشود.
3) ضدآفتاب (هر روز، حتی داخل شهر و روزهای ابری)
- معیار انتخاب: براد-اسپکتروم (UVA/UVB) با SPF ≥ 30 (برای بیرونبودن طولانی معمولاً SPF 50 انتخاب بهتری است). مقاوم به آب برای تعریق/شنا. معدنیها (زینک اکسید/تیتانیوم دیاکسید) عموماً برای پوستهای حساس بهتر تحمل میشوند.
- مقدار و تکرار مصرف: حدود ۱ اونس (معادل یک شات) برای تمام نواحی باز بدن در هر بار استفاده؛ روی صورت میتوانید از «قاعده دو انگشت» بهعنوان راهنمای تقریبی کمک بگیرید. هر دو ساعت تمدید کنید و در صورت تعریق/شنا زودتر. لبها را با بالم SPF 30+ محافظت کنید.
- نور مرئی و رنگدانهها: برای برخی مبتلایان، نور مرئی (بخش آبی/HEV) هم میتواند مشکلساز باشد؛ ضدآفتابهای تینتدار حاوی «آهن اکسید» در کنار فیلترهای UV، در برابر نور مرئی هم کمک میکنند—بهویژه در پوستهای تیرهتر یا مستعد لک.
روتین پیشنهادی مراقبت از پوست (ساده، قابل اجرا، سازگار با فتوحساسیت)
صبح
- شوینده ملایم و بیعطر با آب ولرم (بدون اسکراب/الکل).
- مرطوبکننده سبک و بیعطر (گلیسیرین/هیالورونیکاسید/سرامیدها کمک میکنند).
- ضدآفتاب براد-اسپکتروم SPF 30–50+؛ به اندازه کافی و یکنواخت. در صورت نیاز میکآپ روی آن.
شب
- پاکسازی ملایم (بدون لایهبردارهای قوی). American Academy of Dermatology
- مرطوبکننده ترمیم سدّ پوستی (سرامید/کلسترول/اسیدهای چرب). در فِلِیرهای پوستی، مواد محرک را کنار بگذارید. PMC
مواد و کارهایی که معمولاً بهتر است محدود/اجتناب شوند: عطرها و اسانسها، الکل دناتوره، اسکرابها و لایهبردارهای AHA/BHA قوی در دورههای فعال بیماری، سولفاتهای قوی در شویندهها، سولاریوم/تَنیگبد.
داخل خانه/محیط کار: چطور نور را مدیریت کنیم؟
- لامپهای فلورسنت/هالوژن را با شیلدهای پلاستیکی کاهنده UV بپوشانید یا به منابع نوری با خروجی UV پایین تغییر دهید.
- کنار پنجرهها از پرده ضخیم یا فیلمهای UV استفاده کنید؛ UVA از شیشه عبور میکند.
داروها و خطر فوتوسنسیویتی
برخی داروها حساسیت به نور را بیشتر میکنند (مثل بعضی آنتیبیوتیکها، ضدالتهابها/NSAID، داروهای فشار خون، متوترکسات و …). اگر لوپوس دارید، هر داروی جدید را از نظر خطر حساسیت به نور با پزشک/داروساز چک کنید.
ویتامین D: کمبودِ قابلپیگیری، نه بهانهای برای آفتاب گرفتن
بهدلیل پرهیز از نور، مبتلایان لوپوس بیشتر در معرض کمبود ویتامین D هستند. راهحل امن، پایش دورهای آزمایشگاهی و مکمل خوراکی بر حسب نظر پزشک است—نه افزایش عمدی مواجهه با UV.
چکلیست کاربردی بیرونرفتن
آیا در هوای ابری یا داخل شهر هم باید ضدآفتاب بزنم؟
بله. UVA هر روز وجود دارد و بخشی از آن از شیشه هم عبور میکند.
«ضدآب» یعنی لازم نیست تمدید کنم؟
هیچ ضدآفتابی «واترپروف» نیست؛ حداکثر مقاوم به آب ۴۰/۸۰ دقیقه است و باید تمدید شود.
برای پوستهای حساس کدام نوع ضدآفتاب بهتر است؟
اغلب، معدنیها (زینک/تیتانیوم) تحمل بهتری دارند؛ مهمتر از همه، براد-اسپکتروم بودن و استفاده منظم است.
تینتدار چه مزیتی دارد؟
وجود آهن اکسید در فرمولهای رنگی، محافظت مکملی در برابر نور مرئی/آبی میدهد—بهخصوص اگر مستعد لک باشید.
نکات تکمیلی از راهنماهای تخصصی
- انجمنهای روماتولوژی و درماتولوژی بر فوتوپروتکشن منظم بهعنوان مؤلفهای از کنترل بیماری تأکید دارند؛ هیدروکسیکلروکین درمان پایه لوپوس است و ترک سیگار میتواند پاسخ پوستی به درمان را بهتر کند.
جمعبندی مراقبت از پوست برای مبتلایان لوپوس
برای پوستِ مبتلا به لوپوس، محافظت چندلایه از نور (پرهیز زمانبندیشده + پوشش استاندارد + ضدآفتاب کافی و صحیح) کلید پیشگیری از فِلِیرهای پوستی و سیستمیک است. در کنار اینها، مدیریت نور در فضای داخل، بازبینی داروها از نظر فوتوسنسیویتی، و پایش ویتامین D را جدی بگیرید. اگر ضایعات فعال دارید یا پوستتان به هر محصولی واکنش نشان میدهد، قبل از افزودن مواد فعّال (مانند رتینوئیدها/اسیدها) با متخصص پوست مشورت کنید.
هشدار پزشکی: این متن جایگزین توصیه پزشک شما نیست. در صورت لوپوس فعال، داروهای جدید، بارداری یا ضایعات غیرمعمول پوستی، حتماً با روماتولوژیست/درماتولوژیست خود مشورت کنید.